Lời Khuyên của Đức Đạt-Lai Lạt-Ma (8) | Gia Đình Phật Tử Việt Nam Trên Thế Giới

Home » Thư viện Lam » Bài vở » Lời Khuyên của Đức Đạt-Lai Lạt-Ma (8)

Lời khuyên những ai sống trong cảnh sung túc

Đức ĐẠT-LAI LẠT-MA

Khi tôi gặp những người giàu có, tôi thường hay nói với họ rằng theo những lời giáo huấn của Đức Phật thì đó là một dấu hiệu tốt. Đấy là quả của những gì xứng đáng, là một bằng chứng cho thấy trước đây họ từng là những người hào phóng. Tuy nhiên sự giàu có ấy không bắt buộc phải đi đôi với hạnh phúc. Nếu đúng như thế thì càng giàu người ta phải càng hạnh phúc hơn.

Trên phương diện cá nhân con người và trên căn bản thì người giàu có không có gì khác biệt với kẻ khác. Dù cho gia tài kếch xù, họ cũng không thể ăn nhiều hơn kẻ khác vì mỗi người cũng chỉ có một dạ dày ; hai bàn tay họ cũng chỉ có từng ấy ngón chẳng có thêm được ngón nào để đeo nhiều nhẫn hơn. Đương nhiên là họ có thể uống các thứ rượi vang và rượu mạnh thuộc loại tinh chế và đắt tiền, ăn những thức ăn tuyệt hảo. Nhưng tiếc thay, thường thì những thứ ấy chỉ làm hại cho sức khoẻ của họ nhiều hơn mà thôi. Những người không cần phải làm việc nặng nhọc thì phải tập thể dục để loại bớt năng lượng dư thừa để ngừa chứng phì nộm và binh tật phát sinh. Chẳng hạn như tôi đây, không có dịp ra ngoài thường xuyên nên phải đạp xe đạp trong nhà ! Hãy suy nghĩ cho kỷ, chẳng cần phải giàu có để rơi vào cái cảnh ấy đâu ! (Ngài bật cười to).

Nhất định là có những xúc cảm thích chí khiến ta thốt lên câu này : « Tôi thật giàu ! ». Câu nói ấy đem đến hứng khởi và ta phóng một hình ảnh thú vị về cái ta vào xã hội này. Nhưng những thứ ấy có đáng hay không so với những những căng thẳng và lo âu phát sinh từ việc tích lũy và khuếch trương tài sản của mình ? Biến một số người trong gia đình và trong xã hội thành ra kẻ thù, tạo cho kẻ khác ganh tỵ và ác cảm. Riêng ta thì luôn luôn phải sống trong lo âu, rơi vào tư thế phải thường xuyên phòng thủ.

Theo tôi, lợi điểm duy nhất của sự giàu có là khả năng giúp đỡ kẻ khác. Đồng thời trong bối cảnh xã hội ta cũng giữ một vai trò quan trọng hơn và có nhiều ảnh hưởng hơn. Nếu ta biết nghĩ đến những điều tốt lành ta sẽ làm được rất nhiều việc phải. Nhưng ngược lại, nếu là một người xấu bụng ta sẽ gây ra thật nhiều điều sai trái.

Tôi vẫn thường nói rằng chúng ta phải nhận lãnh trách nhiệm liên quan đến quả Đất này. Nếu ta có đầy đủ điều kiện, chẳng hạn như sự giàu có, để thực hiện một điều gì đó hữu ích, nhưng ta lại không làm, như thế rõ ràng ta là một người vô ý thức.

Mỗi ngày ta thừa hưởng thực phẩm và những tiện nghi do kẻ khác tạo ra, hay trồng trọt thay ta. Khi đủ sống, thì đến lượt ta phải biết giúp đỡ cho phần còn lại của thế giới này. Không có gì buồn thảm hơn khi sống trong xa hoa mà không góp phần để đem đến hạnh phúc cho những kẻ kém may mắn hơn. Nên hiểu rằng có những người thật hết sức nghèo khó chung quanh ta. Nhiều người không có gì để ăn, không có nhà để ở, đấy là chưa nói đến việc giáo dục và thuốc men khi đau ốm. Nếu ta giàu có và chỉ biết lo lắng cho ta, thì những người phải sống trong cơ hàn sẽ nghĩ thế nào về ta ? Những kẻ lam lũ từ sáng đến chiều nhưng vẫn không đủ ăn, sẽ phản ứng ra sao khi nhìn thấy kẻ khác sống trong cảnh dư thừa mà chẳng cần động đến móng tay ? Có phải là chúng ta đã biến họ trở thành những người ganh tỵ và chỉ biết cảm thấy chua chát trong lòng hay chăng ? Có phải chúng ta đã đẩy họ dần dần vào cảnh hận thù và hung bạo ?

Nếu ta có nhiều tiền của, cách tốt nhất là đem của cải ấy để giúp đỡ người nghèo, những người đang đau khổ, và trên bình diện rộng lớn thì đấy là cách giải quyết khó khăn và giúp cho mọi người cùng chung sống trên quả Đất này được hạnh phúc hơn. Giúp đỡ người nghèo khó không có nghĩa đơn giản là cho họ tiền. Giúp đỡ họ là tạo điều kiện để họ được hưởng giáo dục và tự chăm sóc lấy họ, tức giúp cho họ đủ sức để tự chu cấp những nhu cầu của họ.

Sống trong sự sung túc riêng cho mình thì chẳng có ích lợi gì cả. Thay vì sống và phung phí tiền bạc để mua lấy sự xa hoa vô bổ, thì nên sử dụng tiền của ấy vì kẻ khác. Nếu ta tìm thấy thích thu khi vứt tiền qua cửa sổ, hay thua những số tiền khổng lồ trong các canh bạc, thì cũng không có lý do gì để trách cứ nếu đấy là tiền do chính ta làm ra và không làm hại ai cả, nhưng thật ra đấy chỉ là một cách tự lừa dối mình và phung phí sự hiện hữu của chính mình.

Dù giàu có đi nữa thì ta cũng nên ý thức rằng ta cũng chỉ là một con người mà thôi, và trên danh nghĩa con người ta đâu có gì khác biệt với một kẻ nghèo khó : tất cả đều có một nhu cầu chung về một niềm hạnh phúc phong phú trong nội tâm, và cái hạnh phúc ấy đâu có đồng tiền nào có thể mua được.

Trong thời buổi này, cái hố phân cách giữa những người quá dư thừa và những kẻ không có gì cả, càng trở nên sâu hơn. Trong vòng hai mươi năm gần đây, it nhất đã có thêm năm trăm nhà tỉ phú mới. Trước đây con số tỉ phú chỉ vỏn vẹn có mười hai người vào năm 1982. Trong số những nhà tỉ phú mới, có đến hơn một trăm người có nguồn gốc Á châu. Người ta vẫn thường cho Á châu là một vùng nghèo đói, nhưng đồng thời cũng có vô số người ở Âu châu và Mỹ châu hiện nay chẳng có xu nào dính túi. Vấn đề này cho thấy sự nghèo đói không còn liên hệ gì với sự tương phản giữa Đông phương và Tây phương.

Những hệ tư tưởng lớn, chẳng hạn như cộng sản, đã hoàn toàn thất bại trong mươu toan ép buộc những người giàu đem những gì mà họ có để làm của chung. Hiện nay, con người phải tự mình nhận lấy trách nhiệm đùm bọc lẫn nhau. Điều đó nhất định đòi hỏi phải có một sự thay đổi tâm tính thật sâu xa, tức phải có một nền giáo dục mới.

Nhìn vào khía cạnh lâu dài thì người giàu có sẽ chẳng có lợi lộc gì cả khi họ góp phần làm cho tình trạng chung trên thế giới suy đồi. Họ sẽ phải tự che thân trước sự oán hận của người nghèo và sống trong lo sợ ngày càng nhiều hơn, đó cũng là tình trạng đã xảy ra trong một số quốc gia. Trong một xã hội mà người giàu thí quá giàu, người nghèo lại quá nghèo sẽ sinh ra hung bạo, tội ác, nội chiến. Những kẻ khuấy rối khích động dễ dàng những người khốn khổ bằng cách lừa dối họ là chinh mình đứng ra tranh đấu cho họ. Đủ mọi thứ hỗn loạn sẽ theo đó mà sinh ra.

Nếu bạn giàu có và biết giúp đỡ người nghèo chung quanh, và nếu nhờ đó mà họ có sức khoẻ và có phương tiện để phát triển tài năng và sự hiểu biết của họ, thì rồi đây họ sẽ đền đáp bạn bằng chính tình yêu thương của họ. Làm được như thế thì dù bạn là người giàu có đi nữa thì bạn vẫn có thể trở thành một người bạn của kẻ nghèo khó ? Nếu bạn có gặp thảm hoạ thì họ cũng sẽ chia xẻ sự xót xa với bạn. Nhưng nếu ngược lại, bạn chỉ biết thu mình trong ích kỷ và không hề biết chia xẻ là gì, họ sẽ hận thù bạn và vui mừng khi thấy bạn khổ đau. Tất cả chúng ta đều là những con người sống tấp thể trong xã hội. Khi bối cảnh chung quanh thân thiện, đương nhiên chúng ta sẽ tìm thấy sự tự tin và sống trong hạnh phúc.

Hoang Phong dịch, 26.03.09

[Trích trong quyển : Những lời khuyên tâm huyết của Đức Đạt-Lai Lạt-Ma (Conseils du coeur), sách được thực hiện với sự hợp tác của Ngài Mathieu RICARD, do Christian BRUYAT dịch từ tiếng Tây Tạng, nhà xuất bản PRESSE DE LA RENAISSANCE, Paris, 2001]

BBT

503 lượt xem