Đi theo con đường Hà Nội – Bắc Ninh, đến ki-lô mét 20, nhìn về phía bên trái, thấy có phải núi đất mọc lên giữa đồng lúa mênh Mông. Tại lưng chừng núi, giữa rừng cây sum suê, thấp thoáng mái chùa cổ kính. Đó là chùa Tiêu Sơn, tên chữ là Thiên Tâm tự, thuộc xã Tương Giang, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Chùa này đã từng được nhà văn Khái Hưng dùng làm bối cảnh để viết truyện "Tiêu Sơn tráng sĩ" nỗi tiếng. Đây là ngôi chùa thiêng hơn 1.000 năm tuổi, nay được mệnh danh là chùa "Ba không": Không đặt hòm công đức quyên tiền của khách thập phương. Không cho phép đốt vàng mả, giấy tiền. Không cúng đồ chay hay đồ mặn. Ai tới đây đều được sư bà trụ trì căn dặn: "Đi chùa thì phải tịnh tâm, không mê tín dị đoan, việc đốt vàng mả và rải giấy tiền không có trong đạo Phật".

Khi các phóng viên tới, sư bà trụ trì pháp danh Thích nữ Đàm Chính, 84 tuổi, lưng còng, vui vẻ mời vào.

Theo lời kể của sư bà, cách đây gần 50 năm, tức khi ấy sư bà 34 tuổi, mới về trụ trì tại chùa. Lúc đó chùa rất hoang vu, đỗ nát bởi sự tàn phá trong chiến tranh Việt – Pháp mặc dầu chùa rất rộng lớn, đã có từ hơn ngàn năm và được biết đến là nơi tu thiền của các bậc chân tu đời xưa.

Nói tới chùa Tiêu Sơn là nói đến thiền sư Vạn Hạnh, vị đại thiền sư đã có công nuôi dưỡng và dạy dỗ cậu bé "con hoang" Lý công Uẩn, sau này trở thành vua Lý Thái Tổ, vị vua anh minh đã đánh thắng giặc Tàu, khai sáng cơ nghiệp nhà Lý kéo dài hơn 200 năm (thường gọi là nhà Hậu Lý để phận biệt với nhà Tiền Lý của Nam Đế Lý Buôn).

Điều đặc biệt hơn nữa là chùa Tiêu Sơn hiện nay đang bảo quản và thờ phụng nhục thân tức pho tượng bằng xương bằng thịt thiền sư Như Trí với dáng ngồi "kiết già" (ngồi thẳng lưng, hai chân xếp bằng tròn, mắt hơi nhắm, hai tay bắt quyết để trên đầu gối hoặc chắp lại trong lòng giống như một tác trong Yoga ngày nay chúng ta thường gọi là "ngồi thiền". – Đoàn Dự).

Theo sách vở cho biết, cách đây gần 300 năm, khi thiền sư Như Trí viên tịch, nhục thân của ngài được ướp và xử lý theo dáng ngồi thiền, rồi được các đệ tử thời ấy đặt vào một trong số 14 ngôi tháp rải rác trong "rừng Từ Sơn" thuộc khuôn viên nhà chùa.

Gần 300 năm kể từ khi nhục thân ngài được rước vào tháp, năm 1946, khi chiến tranh xảy ra, chùa bị nổ nát nhưng các tháp vẫn còn nguyên vẹn với những bậc đá dẫn lên tháp khá cao.

Dân chúng trong những năm ấy sợ "pho tượng" nhục thân thiền sư bị xâm hại nên xây bít tháp lại. Nay, sau gần 70 năm trôi qua, các bô lão còn sống chợt nhớ, bèn bàn tính với dân chúng rồi phá cửa tháp, rước nhục thân vị thiền sư ra. Như vậy, gần 300 năm từ ngày thiền sư viên tịch cộng với non 70 năm từ ngày tháp được xây bít, song nhục thân của vị thiền sư chỉ bị hư hại rất ít, ví dụ hai cẳng tay ngài tay bị gẩy và mắt bên trái có một lổ hổng. Đặc biệt, xương ở cẳng tay chỗ gẫy vẫn trắng như xương bình thường và da thịt khô đét, cứng như gổ những vẫn giữ được màu nâu chứ không biến thành màu đen như các xác ướp trong Kim Tự Tháp Ai Câp. Điều này chứng tỏ nghệ thuật ướp xác của tiền nhân ta thời xưa rất cao, nếu không nói là hơn thì cũng không kém người Ai Cập với những xác ướt của họ.

Tượng nhục thân thiền sư Như Trí đã được dân chúng mời GS Tiến sĩ Nguyễn Lân Cường và ê-kíp khảo cổ của ông đưa về Hà Nội phục chế lại hoàn bị, nay đang được thờ trong lồng kính tại nhà thờ tổ của chùa Tiêu Sơn.

Tại chùa Đậu thuộc huyện Thường Tín tỉnh Hà Tây (Hà Đông và Sơn Tây hợp lại, nay là Hà Nội) cũng có hai pho tượng nhục thân của hai vị thiền tăng Vũ khắc Trường và Vũ Khắc Minh từ thế kỷ thứ 17, tức cách đây khoảng hơn 300 năm, cũng đã được ê-kíp GS Nguyễn Lân Cường phục chế hoàn hảo. Theo GS Cường, nhục thân của các vị thiền tăng và thiền sư xưa không hiểu được xử lý cách nào mà vẫn còn tốt, cứng như xá lợi (xương nhỏ của các vị sư tổ sau khi thiêu còn sót lại). đốt không cháy, ngâm nước không tan. Ngoài sự độc đáo về nguồn gốc và là bối cảnh cho tác phẩm Tiêu Sơn tráng sĩ nổi tiếng của nhà văn Khái Hưng, hiện nay chùa Tiêu Sơn còn được biết đến là ngôi chùa có một không hai…. Không có hòm công đức.

Nếu ở các đình, đền, miếu tại các địa phương khác, hòm công đức được bày la liệt thì ở đây tuyệt nhiên không có một hòm nào cả. Bởi vậy nên không có cảnh chen lấn lễ bái, bỏ tiền vào hòm sô bồ như thường thấy tại các di tích khác.

Ngoài ra, chùa cũng không nhận lễ vật, không cho phép đốt vàng mã, tiền giấy hoặc rải tiền thật cho người ta nhặt. Nhà chùa cũng khuyến các tăng ni, Phật tử, trên mỗi bát Hương chỉ nên cắm một nén nhang và khi dâng lể Phật thì chỉ cúng bằng hoa quả tinh khiết, không cúng đồ chay hoặc đồ mặn.

Hoan hỉ phát tâm khi cần tu bổ chùa khi biết chùa Tiêu Sơn không đặt hòm công đức, nhiều người cho rằng sư bà trụ trì "gàn dỡ", không nhạy bén với kinh tế. Trước sự chê trách đó, sư bà cười móm mém nói với các phóng viên: "Gần 50 năm trước, khi về đây trụ trì tôi đã nguyện không lập hòm công Đức. Cuộc sống tu hành đâu cần nhiều vật chất. Tôi ở một mình, nếu có hòm công đức lại phải trông coi, nơm nớp lo lắng, đêm ngủ không yên. Biết tôi không có tiền, trộm nào muốn quấy quả nửa".

Sư bà Thích nữ Đàm Chính cũng cho rằng chuyện đốt vàng mã, rải tiền thật ở cửa Phật để cầu xin Phước đức là chuyện hoàn toàn không có trong đạo Phật. Nếu đến chùa dâng tiền, cầu xin Tài lộc mà Phật ban cho thì chẳng hoá Phật nhận hối lộ hay sao? Hoàn toàn sai lầm khi nghĩ rằng hễ có lễ thì Phật phù hộ độ trì. Đến với đạo Phật là để học phương pháp sống an lành, hạnh phúc cho mình, cho gia đình mình và cho xã hội chứ không phải để cầu xin với những tham vọng tầm thường.

Sư bà nói: "Điều đáng buồn là hiện nay vấn đề hòm công đức đã trở nên quá phổ biến, rất nặng nề. Chung quanh chuyện hòm công đức, chuyện ái, ố, hỉ, được bàn tán khắp nơi hay trên báo chí. Ban quản lý các chùa chiền, danh lam thắng cảnh cũng tranh thủ tận thu tiền bạc của khách thập phương. Ở nhiều nơi, khách vừa lo lễ bái vừa lo lấy tiền bỏ vào hòm công đức. Mỗi lần rút ví là một cơ hội cho kẻ cắp lợi dụng, do đó chốn linh thiêng bị vẫn đục ngoài ý muốn"

Sư bà giải thích như vậy. Trước sự khang trang rộng lớn của ngôi chùa với những bậc thang lát đá chắc chắn, sang trọng, nhiều khách thập phương tò mò tự hòi, không có hòm công đức thì chùa lấy đâu ra tiền mỗi khi tu bỗ, xây dựng?

Sư bà cho biết: "Chùa không có hòm công đức nên chẳng có tiền. Khi Cần tu bổ, xây dựng chỗ nọ chỗ kia, tôi nhờ người tính toán Dự trù kinh phí rồi bàn với ban quản tự, ban quản tự kêu gọi khách thập phương giúp đỡ. Khi đã nhận đủ tiền rồi thì ban quản tự ngưng lại, không quyên góp thêm nữa. Số tiền ấy được thể hiện minh bạch qua sổ sách và các chứng từ".

Được biết, có một đại gia kinh doanh thủy sản ở tận cà mau, khi biết chuyện nhà chùa đang quyên góp để tu bổ và xây dựng thêm những bật thang bằng đá, vị đại gia này đã bay ra Hà Nội rồi tới chùa xin đóng góp 500 triệu đồng. Nhưng điều bất ngờ là ban quản tự từ chối vì… chùa đã nhận đủ tiền nên không nhận thêm nữa. Sư bà nhẹ nhàng nói với với vị đại gia: "Con số 500 triệu đồng rất lớn, nếu con đem giúp các trại mồ côi hay các viện dưỡng lảo thì lại càng quý hơn nữa". Vị đại gia đã làm theo lời sư bà trước khi trở về Cà Mau.