Cánh mai xuân

Tuỳ bút của Tâm Quang | Mùa xuân năm 2000

Tuổi xuân là tuổi trẻ – là thế hệ tương lai của đất nước, là rường cột của quốc gia, dân tộc. Ngày xuân là ngày khởi đầu của một năm, nó có một ý nghĩa thiêng liêng cao cả. Mùa xuân là mùa của muôn hoa đua nở để toả vào không gian bao hương thơm ngào ngạt cũng như để hoà mình vào với cảnh vật muôn màu, muôn vẻ đẹp đẽ, rực rỡ và quyến rũ của nó.

Có lẽ vì vậy mà “Xuân” đã là nguồn cảm hứng vô tận cho mọi thể loại tác phẩm văn học, từ bình dân cho đến bác học đua nhau ra đời.

Cảnh xuân đẹp đến nỗi không ai lại không say sưa ngắm nhìn để tận hưởng. Như vị khách được vua Trần Nhân Tôn tả qua bài “Xuân cảnh”:

“Dương liễu hoa thâm điểu ngữ trì
Hoạ đường thiềm ảnh mộ vân phi
Khách lai bất vấn nhân gian sự
Chỉ bạng lan can khán thuý vi.”

Xuân tươi là vậy, đẹp là vậy, nhưng nói đến xuân không thể tách rời hạ, thu, đông. Cũng như nói đến trẻ không thể tách rời ý niệm già. Vì Mãn Giác thiền sư đã nhắc nhở chúng ta qua bài “Cáo tật thị chúng”:

“Xuân đáo bách hoa khai
Xuân khứ bách hoa lạc”

Rõ ràng quá! Xuân có đến thì sẽ có đi, hoa có nở thì cũng đến ngày sẽ rụng. Vì mọi sự vật đều luôn ở trong bốn chu kỳ của Thành – Trụ – Hoại – Không. Bởi vậy xuân đến rồi xuân qua, đồng ấu đến thanh niên rồi cao niên, cái chu kỳ đó nhanh lắm:

“Sự trục nhãn tiền quá
Lão tòng đầu thượng lai”

Hay như cái nhìn của Quốc sư Vạn Hạnh:

“Thân như điện ảnh hữu hoàn vô
Vạn mộc xuân vinh thu hựu khô”

Bởi vậy ta phải làm gì cho trọn vẹn với những ngày tháng đã qua đi trong cái chu kỳ biến hoá vô thường ấy. Đừng để khi ngẫm nghĩ lại thì tiếc nuối biết bao điều mà tuổi xuân của mình đã chưa làm được. Tể tướng Trần Quang Khải đã tự bộc bạch qua bài “Xuân nhật hữu cảm”:

“Nhị phần xuân sắc nhàn sai quá
Ngũ thập suy ông dĩ tự tri…
Ân ba hải khoát túng lân trì…”

Đừng để phải tiếc nuối bất cứ một điều gì. Hãy sống – Sống cho Ta, sống cho Đời, sống cho Đạo. Sống sao cho thật xứng đáng với tứ ân mà ta đã thọ nhận (Tứ ân: ân tổ tiên cha mẹ, ân quốc gia dân tộc, ân thầy bạn, ân tam bảo). Hãy cống hiến với tất cả những gì mà khả năng ta có thể làm được cho Đạo, cho Đời. Đừng bao giờ để thời gian trôi qua một cách lãng phí, vô bổ. Vì chư Phật đã dạy rằng:

“Đừng quá tiếc nuối về dĩ vãng, cũng đừng quá mơ ước vào tương lai mà hãy sống cho thật trọn vẹn với hiện tại.”

Đây là một lối sống tràn đầy thiền vị. Mừng năm cũ trôi qua, vui đón xuân mới đến, chẳng mấy ai không tự hỏi ta đã làm được những gì để trợ Đạo, giúp Đời. Nhưng điều quan trọng nhất là ngoài những phương tiện giúp Đời, trợ Đạo ấy, cái cứu cánh nhất thiết vẫn là vấn đề thắp sáng Chân tâm trong mỗi chúng ta – là làm thế nào để nhận diện cho được “Bản lai diện mục” của Chúa Xuân ra sao để ung dung tự tại nhìn đời mỗi khi xuân đến. Như vua Trần Nhân Tôn đã diễn đạt qua bài “Xuân vãng”:

“Niên thiếu hà tằng liễu sắc không
Nhất xuân tâm sự bách hoa trung
Như kim khám phá đông hoàng diện
Thiền bản bồ đoàn khán thuỵ hồng”

(Khi còn trẻ chưa hiểu được cái lẽ “Sắc tức là không, không tức là sắc” của nhà Phật, thành ra, mỗi khi xuân đến, bụng dạ thường để ở các bông hoa. Ngày nay đã nhận rõ nét mặt Chúa Xuân thế nào rồi, cho nên mỗi lần xuân đến chỉ ngồi trong mảnh lá cọ trải trên chiếc phản nhà chùa, ngắm cánh hoa rụng mà chơi.)

Hay là để thấy được “Cánh mai” của mình cho dẫu mùa xuân đã qua đi và bốn mùa cứ mải vần xoay, vận chuyển như Mãn Giác thiền sư đã khẳng định:

“Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai”

Hạnh phúc thay nếu trong vườn hoa của Phật giáo, của quốc gia dân tộc chúng ta có thật nhiều “chi mai” đua nở để toả hương tiễn đưa thế kỷ 20 và đồng thời cũng khoe sắc rực rỡ để chào đón thế kỷ 21.