Trì Thế Bồ tát từ chối thăm bệnh Duy Ma

Duy Ma Cật

Trì Thế nghĩa là giữ lại sự sống cho mọi người, nên trong kinh ghi Trì Thế làm quốc sư cho Kiều Thy Ca vương là vua cõi trời cai quản nhân gian. Đây là quan niệm có sẵn của Ấn Độ. Dựa trên tinh thần này, chúng ta thấy các vị Tăng xuất gia tu hành giải thoát, mà vẫn sẵn sàng đáp ứng nhu cầu cho đời, tham gia vào việc quốc sự.

Chưa bước chân vào đời, không có vấn đề đặt ra cho chúng ta. Nhưng nghe Duy Ma khởi sự nhập cuộc, liền gặp vô số khó khăn. Ở đây điển hình là Trì Thế Bồ tát bị đời làm hoa mắt, tưởng ma là Đế Thích. Sai lầm của Trì Thế gợi cho chúng ta suy nghĩ khi quá nhiệt tình lo cho đời, thường dễ bị đời làm chúng ta phiền muộn.

Trì Thế Bồ tát mới đến cung trời Đao Lợi, thân tâm hoàn toàn trong sạch. Tuy nhiên, ở đó lâu, tâm thay đổi, không còn thanh tịnh. Vì khi ngài ngồi tĩnh tâm, Thiên ma hiện ra. Ma này ở trong lòng, tâm động nên cảnh động. Lúc trước, Trì Thế đã từng tiếp xúc với Kiều Thy Ca và Thiên nữ có đàn ca. Nay ngồi nhập định thấy Kiều Thy Ca và Thiên nữ xuất hiện là điều tất yếu. Thật vậy, ban ngày hành Bồ tát đạo. Nếu chưa vượt ngũ ấm, khi tham thiền, những gì ta tiếp cận sẽ hiện ra trong tâm thức, nhiễu loạn và tác hại công đức của chúng ta. Vì vậy, tiếp xúc cuộc đời, làm được mọi việc nhưng phải xả tất cả. Nếu còn nhớ nghĩ, nó sẽ làm ta đọa ngay trong ngày đó.

Thiên ma đến, Trì Thế lầm là Kiều Thy Ca và ông khuyên Kiều Thy Ca nên nương phước báo có sẵn để tìm đến ba điều không thay đổi của Như Lai, đó là thân vô hạn, mạng sống vô cùng và thánh tài vô tận. Điều Trì Thế khuyên Kiều Thy Ca có thể hiểu rằng thật sự ông nói với chính lòng ông, cũng gợi cho chúng ta suy nghĩ. Trên bước đường tu hành, cần tích tụ nghị lực, trí tuệ, công đức để làm hạt nhân đưa chúng ta đến quả vị Phật.

Kiều Thy Ca xin cúng dường tất cả tài sản cho Trì Thế. Trì Thế cũng muốn nhận, nhưng chưa dứt khoát. Duy Ma hiện ra bảo không phải là Đế Thích, nhưng là ác ma nhiễu loạn tâm ông. Duy Ma nhắc Trì Thế hay nhắc chúng ta đừng lầm Thiên ma với Đế Thích. Theo tôi, Đế Thích tiêu biểu cho người hộ đạo. Chúng ta muốn thành tựu Phật sự cần nhờ đàn việt hằng tâm hằng sản hỗ trợ. Tuy nhiên, trong bất cứ sự trợ giúp nào đều có điều kiện kèm theo. Nếu chúng ta không đáp ứng yêu cầu của họ là có chuyện. Điều kiện họ đặt ra cho chúng ta khi ta đã lỡ thọ ơn, tôi coi đó là Thiên ma.

Trì Thế gặp hoàn cảnh ma chướng như vậy, nhưng nhờ căn lành, ông được Duy Ma xuất hiện hóa giải. Duy Ma đến với Trì Thế trong lúc tâm Trì Thế dao động. Nghĩa là hành giả tu giải thoát, nhưng khi tiếp cận cuộc đời bị dao động, liền có Duy Ma thật, hay thiện tri thức bên ngoài đến giúp đỡ. Hoặc hiểu dưới dạng khác là khi hành giả vấp phải sa ngã, từ trong bản tâm thanh tịnh văng vẳng lời Phật dạy chỉ đạo hành giả tự thức tỉnh, phát hiện ra pháp tu và giải quyết vấn đề đúng đắn theo chánh đạo. Trì Thế Bồ tát nhờ tu lâu nên có tịnh tâm, khi tâm niệm sai lầm khởi lên, liền có tâm tốt chỉnh lại ngay. Duy Ma và Trì Thế tiêu biểu cho sự gặp gỡ giữa người lãnh trách nhiệm hướng dẫn cuộc đời và người ở thế giới thanh tịnh.

Thiên ma trốn không được và nghe trên hư không bảo hãy đem Thiên nữ cho Duy Ma Cật mới đi được. Điều này gợi cho chúng ta suy nghĩ khi chúng ta có đầy đủ công danh sự nghiệp, bỏ nó không dễ. Tuy thất bại, nhưng cũng muốn gánh gồng mang theo cho đủ.

Ma Ba Tuần đành giao các Thiên ma cho Duy Ma. Trì Thế không thể tiếp nhận ma, nhưng Duy Ma nhận được. Trong quá trình tu hành, nếu đạo đức và khả năng của chúng ta còn kém mà tiếp cận ma chướng nhiều, sẽ trở thành nguy hiểm. Nhưng khi ta là Duy Ma, hay bản tâm thanh tịnh hoàn toàn, thì thiện ác đôi bề nước một sông; những điều ác xấu không tác hại chúng ta nữa. Chúng ta tốt, ma thành pháp lữ. Còn tâm không thanh tịnh, pháp lữ thành ma.

Duy Ma đón nhận ma nữ, nhìn thẳng vào tâm họ, tùy từng người mà giáo hóa. Ma nữ tiếp cận bản tâm thanh tịnh của Duy Ma, nhận được lòng tốt tuyệt đối của Duy Ma, liền phát tâm Bồ đề. Gặp Trì Thế, nó biến thành ma. Nhưng gặp Duy Ma, nó trở thành Phật tử.

Duy Ma khuyên họ từ đây nên chuyển thú vui tầm thường theo thế gian thành niềm vui cao thượng; đó là vui thấy Phật, vui nghe giáo pháp, vui sống với giáo pháp, vui sống với tập thể hòa hợp thanh tịnh và vui làm lợi ích chúng sinh. Lúc ấy, ma Ba Tuần xuất hiện, đòi các Thiên ma về. Điều này nhằm nói đến những người hưởng đầy đủ phước lạc thế gian một lúc sinh tâm nhàm chán, muốn tu; hoặc người gặp phiền muộn, muốn vô chùa, nương theo Phật pháp để tu. Ở đây diễn tả bằng hình ảnh ma nữ đi tu; nhưng sống lâu ngày với tương rau, họ lại chán, muốn trở về. Ý này được kinh ghi là hình ảnh ma vương xuất hiện, nghĩa là họ bắt đầu nhớ lại phước lạc thế gian, nhớ đời sống vật chất sung sướng trước kia, nên thấy ma xuất hiện gọi về. Ma xuất hiện là tâm muốn về, không muốn tu nữa.

Lúc ấy, Duy Ma dạy họ pháp môn vô tận đăng, ví như một ngọn đèn mồi đốt trăm ngàn ngọn đèn, chỗ tối đều sáng. Ông khuyên họ nên trở về Thiên cung chỉ dạy các Thiên ma khác phát tâm Bồ đề như họ. Điểm này nhắc hành giả giáo hóa chúng sinh, cần quan sát rõ tâm trạng và yêu cầu từng người đúng hay sai, có chánh đáng hay không để giúp đỡ. Khi giúp xong, hành giả nên trả họ về vị trí riêng của chính họ, để từ đó họ tự phát triển.

Quảng Chuyên – Lê Ngọc Cảm