SỰ TÍCH CÂY NÊU

Ngày trước ở Việt nam, đến ngày Tết nhà nào cũng dựng cây nêu trước sân. Mấy năm sau nầy, một vài địa phương ở thôn quê, trở lại phong tục nầy.

Tục truyền rằng: một ngày rất xa xưa, không rõ từ bao giờ, bọn Quỷ chiếm đoạt cả lãnh thổ, người dân không có đất để trồng trọt, phải thuê mướn lại của chúng. Càng ngày chúng lại đòi cao giá. Hồi ấy chủ yếu là trồng lúa. Được lợi chúng lại càng yêu sách hơn và cũng thật là “quỷ quyệt”, đặt ra thể lệ: ăn ngọn, bỏ gốc, nghĩa là bọn quỷ hưởng ngọn. Ban đầu dân chúng không chịu, nhưng chúng dùng áp lực và sự tàn ác buộc loài người phải tuân thủ. Năm ấy, sau mùa gặt, chúng chỉ để lại cho ta toàn gốc rạ. Nạn đói xẩy ra, Bọn quỷ thì nhởn nhơ, đắc chí cười đùa, ông Tiên thương tình hiện đến bày cách: Mùa sau đừng trồng lúa mà vun vồng trồng khoai lang. Quỷ không ngờ, nên đến khi thu hoạch, bọn quỷ rất ấp ức, chỉ thu được toàn dây khoai. Dân chúng lại được một vụ mùa no đủ. Đến đầu vụ năm sau, quỷ thay thể lệ: ăn cả ngọn lẫn gốc. Dân chúng tụ họp nhau tìm mưu kế để đối phó. Nhưng chẳng tìm ra cách gì, mọi người đều lo sợ sự đói kém lại đến. Ông Tiên lại hiện về lần nữa và cho dân những hạt giống mới khác xưa đó là ngô. Dân chúng gieo khắp mọi nơi. Năm ấy, mọi nhà đều đầy ắp cả ngô, không còn lo đói kém thiếu ăn. Bọn quỷ chịu thua đến hai vụ mùa nên chúng bèn lấy lại đất không cho dân canh tác nữa, “thà không được gì thì phía dân cũng chẳng có mảy may chi, còn hơn để chúng no mà mình lại đói”. Dù dân năng nỉ gì chúng cũng nhất quyết một lời

Vì lòng từ bi, ông Tiên lại hiện ra, mách nước cho dân: điều đình với chúng giữ lại một mảnh đất nhỏ bằng chiếc áo, ngoài mảnh đất ấy là của chúng

Lần này chúng đồng thuận, vì thầm nghĩ: “một miếng đất nhỏ nhoi như thế có thấm béo vào đâu, hơn nữa với chừng ấy đất chẳng trồng trọt được gì, đói rồi cũng lại hoàn đói”.

Khi giao đất ông Tiên hiện về cho mượn chiếc áo trải ra để đo, nhưng gió to quá, trải ra cách nào cũng bay tung, không thể nào đo được. Ông Tiên bảo trồng một cây tre, lấy một thanh tre nhỏ buột ngang một cạnh của chiếc áo rồi treo lên. Dân chúng y lời ông Tiên bảo làm theo như vậy. Sau khi cam kết hai bên xong xuôi, ông Tiên hóa phép, cây tre lên cao dần. ban đầu chiếc áo chỉ in bóng xuống một khoảnh đất nhỏ rồi cây lên cao bao nhiêu, bóng chiếu trên mặt đất càng lớn ra bấy nhiêu. Trời như tối sầm lại. Cuối cùng bóng chiếc áo lan tỏa hết mặt đất. Đúng lời giao kết, bọn quỷ già, trẻ, lớn, bé phải lùi ra mãi đến tận biển đông. Loài người được lại toàn bộ đất đai, tha hồ canh tác, sống với nhau êm đềm không còn lo sợ đói khổ. Vụ mùa năm đó dân chúng vô cùng hoan lạc, vui mừng ca múa chúc tụng nhau như một ngày đầu năm mới.

Do đó mỗi lần vui xuân ăn Tết lại có tục lệ trồng cây cao trước sân, treo lên đó một tấm vải để cảnh giác, sợ ham vui bọn quỷ lại thừa cơ tái chiến.

Đến lúc có chữ viết người ta trang trí mảnh vải và viết lên đó một dòng chữ.

Cây nêu đầu năm có từ đó.

Phỏng theo truyện cổ Việt Nam
của Nguyễn đổng Chi