Truyện kể lại có một vị Thiền sư có hai người đệ tử: Người đệ tử lớn rất giỏi, thông minh lanh lợi, học đâu hiểu đó, Thầy giao việc gì chú đều hoàn thành một cách tốt đẹp, chú được Thầy tin tưởng tuyệt đối… trong khi đó thì người đệ tử thứ hai rất khờ khạo, ngớ ngẩn hay quên trước quên sau, mỗi ngày chú chỉ có hai công việc là Thắp Nhang và Niệm Phật mà chú vẫn không nhớ nếu ngày nào chú Thắp Nhang thì quên Niệm Phật hoặc Niệm Phật thì quên Thắp Nhang… cứ như vậy mỗi ngày vị Thiền sư và Sư huynh chú đều phải nhắc nhở cho chú nhớ…

Một hôm vị Thiền sư phái hai Huynh đệ chú bơi thuyền qua một đảo nọ đốn củi, hái thuốc để chuẩn bị cho ngày lễ lớn sắp tới trong chùa. Chiều về Thiền sư chỉ thấy có người đệ tử khờ quay trở lại nên lên tiếng hỏi chú về người Sư huynh của chú, chú vội vàng trả lời Thiền sư một cách rất ngây ngô:

Bạch Thầy, Sư huynh con xin ở lại đảo một thời gian để tu tập, bạch Thầy… Sư huynh còn nói… còn nói nhiều nữa mà con không nhớ…

Nghe xong vị Thiền sư xua tay tỏ ý không vui nhưng không nói gì thêm… Thấm thoát đã 3 tháng kể từ ngày người đệ tử lanh lợi của Thiền sư vắng mặt, Thiền sư rất ưu phiền vì người đệ tử thứ hai này quá khờ khạo không giúp được gì cho Thầy, có mỗi việc Thắp Nhang và Niệm Phật mà ngày nào Thầy cũng phải nhắc! Chịu hết nổi ngày nọ Thiền sư liền sai chú sang đảo tìm Sư huynh chú về…

Chú vâng lệnh Thầy lên đường qua đảo kiếm Sư huynh: Chú đã đi nửa ngày trời trên đảo mà vẫn không tìm thấy Sư huynh đâu cả… vừa mệt vừa đói nên chú đành ngồi phịch xuống gốc cây ven đường và ước gì giờ này có được mâm cơm để ăn thì lạ thay mâm cơm liền hiện ra trước mặt chú, ăn xong chú lại ước có được giấc ngủ an lành thì giấc ngủ chợt đến với chú… bỗng nhiên chú giật mình thấy chú đang dựa vào người của Sư huynh thì ra Sư huynh chú nãy giờ đang ngồi phía sau chú mà chú nào có hay! Chú cứ mãi mơ mộng…

Bây giờ chú mới có dịp nhìn kỹ Sư huynh: Mới có 3 tháng xa cách mà Sư huynh lạ quá, hảo tướng quá, người của Sư huynh như có cái gì rất đặc biệt toát ra khiến người xung quanh muốn ngồi gần, muốn được nhìn ngắm… Chú có biết đâu là Sư huynh của chú đã chứng quả, có được thần thông nên mới nhìn thấu được tâm chú, Sư huynh biết được ước muốn của chú nên khiến mâm cơm và giấc ngủ hiện ra… Ngắm Sư huynh một hồi lâu chú chợt nhớ đến nhiệm vụ của Sư phụ giao phó nên mếu máo nói với Sư huynh:

Thầy sai em qua rước Sư huynh về…

Sư huynh nghe xong nói:

Sư huynh chưa thể về được, em về thưa với Sư phụ rằng Sư huynh xin phép ở lại tu tập một thời gian nữa…

Không biết nói sao chú đành từ giã ra về, vừa đi vừa khóc vì nghĩ mình không làm tròn trách nhiệm Thầy đã giao phó…

Thiền sư thấy người đệ tử khờ trở về một mình thì thất vọng ra mặt… còn đệ tử về đến cổng chùa đã thấy Thầy đứng chờ, chú vừa khóc vừa kể:

Bạch Sư phụ, con đã gặp được Sư huynh nhưng Sư huynh chưa muốn về, Sư huynh xin phép Thầy được ở thêm một thời gian nữa… mà lạ quá Sư phụ ơi, Sư huynh con dạo này sao hảo tướng quá, con gặp Sư huynh cứ muốn ngắm nhìn không muốn đi…

Thiền sư nghe xong ngồi suy nghĩ vì biết người đệ tử khờ này không biết nói dối, nếu đúng như vậy thì đệ tử của Thầy đã chứng quả…

Vài ngày sau Thiền sư giao chùa lại cho người đệ tử khờ chăm sóc và quyết định qua đảo tìm đệ tử…

Khi Thiền sư gặp được người đệ tử lanh lợi thì bỗng giật mình, đúng như lời mô tả của người đệ tử khờ: Thiền sư cảm nhận được sự an lạc, phong thái ung dung tự tại tỏa ra nơi người đệ tử lớn khi tiếp xúc với mình…

Thiền sư ở lại trên đảo đúng 3 ngày và ra về với một tâm trạng buồn rười rượi: Thiền sư hỗ thẹn vì công lao tu tập của mình bao lâu nay không bằng người đệ tử…

Đang miên man suy nghĩ thì trước mặt có người lướt nhanh trên mặt nước, phút chốc đã đến bên cạnh Thiền sư… thì ra đó là người đệ tử đã chứng quả, y đến trước mặt Thầy quỳ đãnh lễ:

Con xin sám hối với Thầy, xin Thầy cho phép con được ở trên đảo tu tập thêm một thời gian…

Thiền sư cúi đầu im lặng vì biết nói gì nữa… Thuyền vẫn lướt sóng hướng về đất liền thì lại một bóng người đi trên mặt nước ngược dòng tiến về phía Thiền sư… lần này Thiền sư phải nhìn cho thật kỹ vì có nằm mơ Thầy cũng không thể ngờ đó là người đệ tử khờ của Thầy…

Vẫn với dáng điệu ngây ngô như mọi ngày, một tay cầm bó Nhang đang cháy dở chạy lướt trên mặt nước tìm Thầy hỏi:

Bạch Thầy, con phải làm gì…?

Đến đây Thiền sư hét lên thật lớn và Thầy chợt tĩnh ngộ: Bấy lâu nay Thầy nhìn mọi việc bằng cái tâm phân biệt, mà dùng tâm phân biệt để nhận thức là vô minh, Thầy đã phân biệt đệ tử giỏi và đệ tử khờ, Thầy đã mong cầu sự chứng quả, mong cầu nhiều quá nên không được bình yên…

Trong khi đó những người đệ tử của Thầy tu tập nhưng không bị thôi thúc bởi mục đích, bởi kết quả… họ sống trọn vẹn bởi thực tại, với Chánh niệm, họ bước đi không cần đến cũng giống như ngày xưa Đức Phật đã đi mà không cần đến nên trong suốt 49 năm ngài đã đi khắp nước Ấn Độ rộng lớn thời bấy giờ để giáo hóa chúng sanh…

Và Thiền sư chợt mĩm cười khi nhớ lại Tâm là chủ của tất cả các Pháp…

Phỏng theo câu truyện Thiền do Thầy Thiện Thuận kể
Thiện Hạnh

479 lượt xem