Thưa Anh Chị Em Áo Lam,

Mọi việc trong cuộc đời nhiều lúc chúng ta nghĩ là «tự nhiên», «vô duyên cớ » hay «vô lý» v.v.. nhưng thật ra đều có nguyên nhân, đều dính líu với nhau qua những móc xích nhân quả v.v.. chỉ là với nhục nhãn, chúng ta không thể nhìn thấy được. Cũng như vấn đề bảo vệ môi trường đâu phải chỉ là vấn đề của hôm nay mà đã là vấn đề của mấy ngàn năm trước … Hôm nay Nhóm Áo Lam xin mời Anh Chị Em đọc một chuyện tiền thân chép từ Tiểu Bộ kinh.

Trân trọng,
NAL

CHUYỆN CON CỌP
(Tiền thân Vyaggaha)

Trong khi trú tại tịnh xá Kỳ Viên (Jetavana), đức Thế Tôn kể câu chuyện này về Câu-ca-lợi (Kokālika). Lúc ấy, Câu-ca-lợi nói:

Tôi sẽ đưa Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên cùng đi với tôi.

Vì thế, sau khi rời khỏi nước Câu-ca-lợi, thầy đi đến Kỳ Viên, đảnh lễ Đức Thế Tôn, rồi sau đó đi đến hai Tôn giả và nói:

Thưa các hiền hữu, dân chúng ở nước Câu-ca-lợi thỉnh các hiền hữu đến. Vậy chúng ta hãy đi đến đó!

Thưa hiền hữu, hiền hữu hãy đi một mình, chúng tôi không đi. Hai vị trả lời.

Sau lời từ chối này, Câu-ca-lợi ra đi một mình.

Các Tỳ-kheo đang bàn luận việc này trong Chánh pháp đường.

Thưa các hiền hữu, Câu-ca-lợi không thể sống chung với Tôn giả Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên, cũng không thể cùng đi với họ! Thầy ấy không thể sống chung được với những pháp hữu của mình!

Đức Thế Tôn đi vào và hỏi họ đang cùng bàn luận điều gì. Họ bạch sự việc với Ngài. Ngài nói:

Không chỉ trong đời này như vậy thôi, mà vào đời quá khứ, Câu-ca-lợi cũng không thể sống chung với Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên, cũng không thể đi cùng với họ.

Nói rồi, Ngài kể câu chuyện tiền thân.

Thuở xưa, thời mà Brahmadatta là vua xứ Ba-la-nại, Bồ-tát là một vị thần cây sống trong một cánh rừng nhỏ. Cách không xa nơi Ngài sống, có một vị thần cây khác sống trong một khu rừng già. Trong khu rừng ấy, có một con Sư tử và một con Cọp đang sống. Vì sợ nó nên không có người nào dám đi đến khu rừng đó để đốn cây, thậm chí không có người nào dám đứng lại nhìn. Sư tử và Cọp thường giết các loại thú để ăn thịt, và những gì còn lại sau khi ăn, chúng vứt lại và bỏ đi, làm cho khu rừng đầy mùi xú uế của thịt thối.

Vị thần kia xuẩn ngốc, không biết gì phải trái nên một ngày nọ đã nói với Bồ-tát:

Này anh bạn, khu rừng này đầy mùi xú uế của thịt thối, tất cả đều do con Sư tử và con Cọp kia gây ra. Tôi sẽ đuổi cổ nó đi.

Bồ-tát nói:

Này bạn, chính hai sinh vật này đã bảo vệ trú xứ của chúng ta. Một khi chúng bị đuổi đi, trú xứ của chúng ta sẽ bị tàn phá. Nếu con người không nhìn thấy bóng dáng của Sư tử và Cọp, họ sẽ đốn hết khu rừng này, biến nó trở thành một nơi hoang tàn, cho đến khi nó hoá thành đồng bãi. Xin đừng làm việc đó! Và Ngài đọc lên hai bài kệ đầu tiên:

Mỗi khi ở gần người bạn thân
Bình yên của bạn nguy cơ mất,
Nếu bạn có trí xin bảo vệ
Uy thế của mình như tròng mắt.
Nhưng khi bạn sống gần bạn thân
Được gia tăng thêm sự an lành,
Hãy để bạn mình được yên ổn
Quý bạn giống như là bản thân.

Tuy Bồ-tát giải thích vấn đề như vậy, nhưng vị thần cây ngu xuẩn kia vẫn không cần ghi nhận điều đó, mà một ngày kia đã hoá hiện thành một hình dáng kinh dị dễ sợ để đuổi Sư tử và Cọp đi. Con người không nhìn thấy dấu chân của hai sinh vật này, đoán rằng Sư tử và Cọp đã đi đến một khu rừng khác, nên đã đến đốn hết một bìa rừng. Thấy thế, vị thần cây đi đến Bồ-tát và nói với Ngài:

Ôi, bạn ơi, tôi không làm theo những gì bạn khuyên mà đã đuổi những sinh vật đó đi. Bây giờ con người thấy chúng đã đi nên đang đốn phá rừng! Phải làm gì bây giờ?

Bồ-tát trả lời rằng, hai con vật đó đã đến sống ở một khu rừng có tên như vậy, thần cây nên đi đến đó đưa chúng về lại. Thần cây này đã làm theo lời khuyên, đi đến đứng trước mặt chúng, cung kính chào hỏi và đọc lên bài kệ thứ ba:

Cọp hỡi xin trở lại rừng thôi
Đừng để rừng kia san thành đồng
Không bạn, rìu sẽ hạ rừng xuống
Không rừng, nhà cửa bạn cũng không.
Chúng khước từ lời yêu cầu này và nói:

Ông hãy đi đi! Chúng tôi sẽ không bao giờ đến đó.

Vị thần cây một mình quay trở lại khu rừng. Và con người, sau một vài ngày đã đốn sạch khu rừng, biến nó thành những cánh đồng để cày xới.

Kết thúc pháp thoại này, đức Thế Tôn tuyên thuyết các Thánh đế và nhận diện Tiền thân:

Thuở đó, Câu-ca-lợi là vị thần cây ngu xuẩn, Xá-lợi-phất là con Sư tử, Mục-kiền-liên là con Cọp, còn vị thần cây hiền trí (Bồ tát) đó chính là ta.