Liền ngay sau khi tấn công các chùa trong toàn quốc, chính quyền đưa ra một tổ chức là "Ủy Ban Liên Hiệp Phật Giáo Thuần Túy". Người chủ chốt này là Thiền Sư N.M ngày trước đã từng là học viên của một khóa tu nghiệp cho các vị trú trì được Giáo Hội Tăng Già Việt Nam tổ chức tại chùa Tuyền Lâm ở Chợ Lớn. Mục đích của Ủy Ban Liên Hiệp Phật Giáo Thuần Túy là tạo ra một hình ảnh Phật Giáo không chống đối chính quyền và được sống an lành trong sự che chở của chính quyền.

Vì Thiền Sư N.M không là một khuôn mặt tầm cỡ nên chính quyền, qua trung gian của một vài người Phật Tử thân chính như bà V.V.V và ông Đ.T.C, đã tìm cách thuyết phục được Thiền Sư T.H đứng tên vào Ủy Ban. Hứa hẹn rằng Ủy Ban sẽ có uy lực can thiệp để chính quyền thả tự do cho toàn thể Tăng Ni và Cư Sĩ đang bị bắt giam. Nóng lòng về việc “giải cứu Chư Tăng”, Thiền Sư T.H nhận lời và sau đó chính quyền đã phóng thích một số Tăng Ni và Phật Tử mà họ cho là vô hại và không có tính cách chủ chốt trong cuộc tranh đấu. Việc chấp thuận để tên mình trong Ủy Ban Liên Hiệp Phật Giáo Thuần Túy có lẽ là vết tì nhỏ duy nhất trong cuộc đời hành đạo của Thiền Sư T.H. Chúng ta cũng nên biết là trong thời gian này tất cả những đạo lữ và cố vấn của Thiền Sư T.H đều đang bị chính quyền giam giữ. Tuy chính quyền đã để cho Đại Lão Hòa Thượng Thích Tịnh Khiết về chùa Ấn Quang, nhưng tất cả các Thiền Sư phụ tá cho người đều còn bị giam cầm.

Trong khi ấy, cuộc tranh đấu của các giới vẫn đang tiếp tục. Các cuộc biểu tình của thanh niên và phụ nữ tổ chức vào ngày cuối của tháng chín tại Sài Gòn chứng tỏ rằng cuộc tranh đấu vẫn còn được tiếp tục.

Vào giữa trưa ngày 5.10.1963, Đại Đức Thích Quảng Hương châm lửa tự thiêu tại trước Chợ Bến Thành, để lại một huyết thư cảnh giác Tổng Thống Ngô Đình Diệm.

Ngọn lửa Quảng Hương chứng tỏ cho thế giới thấy rằng vấn đề Phật Giáo Việt Nam vẫn còn đó nguyên vẹn và đồng thời vô hiệu hóa tất cả những hình thái giả trang của chính quyền. Những giả trang nhằm đánh lừa dư luận quốc tế, gây cảm tưởng là cuộc tranh đấu của Phật Giáo Đồ tại Việt Nam đã kết liễu.

Đại Đức Thích Quảng Hương năm ấy ba mươi bảy tuổi, thế danh là Nguyễn Ngọc Kỳ; Người sinh năm 1926 tại Phú Yên, xuất gia năm 1943, thọ đại giới năm 1949 rồi trụ trì chùa Liễu Sơn. Năm 1950, Đại Đức vào thụ huấn tại Phật Học Viện Nha Trang, và đến năm 1959 được cử làm giảng sư tại Tỉnh Hội Phật Giáo Ban Mê Thuột. Đại Đức hành đạo tại đây cho tới ngày Người vào châm lửa tự thiêu tại Chợ Bến Thành ở Sài Gòn.

— oOo —

Kỷ niệm 50 Năm Pháp Nạn Phật Giáo Việt Nam – Tham khảo tài liệu VIỆT NAM PHẬT GIÁO SỬ LUẬN của Nguyễn Lang.
QUANG MAI