Trong việc tu học Phật, tuy cùng một Thầy một Tổ nhưng đệ tử thì muôn vàn khác biệt, thế cho nên cùng ngồi trong một đạo tràng, cùng nghe một vị Thầy thuyết giảng, sự tiếp thu của mỗi người đều khác nhau tùy theo căn cơ trình độ và tùy theo cách nghe, cách học … của mỗi người nữa. Ngay thời đức Phật còn tại thế cũng vậy, ngài dạy thì đồng đều nhưng các vị đệ tử của ngài người thì tinh tấn, người lại buông lung, phóng dật, nên kết quả không đồng đều, đức Phật cũng chỉ giáo huấn bằng những câu kệ để cảnh tỉnh đệ tử cuả mình thôi.

Cứ mỗi lần có những việc tương tự, chúng ta ngày nay lại được học tập những bài Kệ do chính đức Phật nói ra; như kệ thứ 29 sau đây:

Hay lời dịch của nhà thơ Phạm Thiên Thư:

Nguyên nhân bài kệ này là do 2 vị tỳ kheo đệ tử Phật, một mùa an cư kia, được đức Phật giao cho mỗi người một đề tài để quán chiếu. Hai người đi vào rừng để tĩnh tu. Vị tỳ kheo phóng dật dùng phần lớn thì giờ để tán gẩu, rồi nói chuyện thị phi, kéo những vị tỳ kheo trẻ đi chơi trò chuyện với mình rồi đến tối mệt, lăn ra ngủ. Vị tỳ kheo kia vốn là người siêng năng, giữ đúng bổn phận, cốt cách của người xuất gia, vị này đi kinh hành đến gần nửa đêm mới an nghỉ, rồi gần sáng lại thức dậy hành thiền. Nhờ tinh cần tu tập như vậy nên chẳng bao lâu, vị này đắc quả A La Hán.

Đến hết mùa an cư, cả hai vị tỳ kheo đều quay về Tịnh Xá Kỳ Viên đảnh lễ đức Phật; đức Phật hỏi: Trong mùa an cư, các ông đã tu hành như thế nào ?

Vị tỳ kheo lười biếng bạch Phật trước: “Bạch đức Thế Tôn, anh bạn cùng tu với con không được siêng năng cho lắm, thường lãng phí thời gian, nằm lăn ra ngủ”

Đức Phật hỏi lại ông ta: Thế còn ông thì sao ?
Ông ta đáp: con ngồi sưởi ấm đầu hôm, rồi nửa đêm con cũng ngồi yên như thế, không ngủ nghỉ gì cả.

Thật ra, đức Phật đã biết hết vì ngài đã quán thấy rõ ràng mọi sự nên bảo người tỳ kheo lười biếng rằng: Chính ông mới là người lười biếng, phóng dật, chẳng tu hành tinh tấn lại còn tìm cách nói xấu cho bạn ông, vu oan cho bạn ông là lười biếng và phóng dật. Ông giống như một con ngựa hèn, chậm lụt, làm sao so sánh được với con tuấn mã phi nhanh, là người bạn cùng tu với ông đây ! Rồi đúc Phật đọc lên bài kệ:

Xưa cũng vậy mà nay cũng vậy, những người xấu lại hay nói xấu người khác mà quên rằng muốn hạ uy tín người khác để nâng mình lên là điều không thể được, vì trong khi nói xấu người khác là chính mình đã tự bôi xấu mình rồi. Đó là tập khí muôn đời của chúng sanh: đống rác trên đầu mình không thấy nhưng lại thấy một cộng rác trong tóc của người khác!

Thân kính chúc Anh Chị Em luôn tinh tấn tu học và tu tập, thường soi rọi lại mình để xứng đáng là tấm gương sáng cho đàn em noi theo.

Trân trọng,
Nhóm Áo Lam