Thưa Anh Chị Em Huynh trưởng bốn phương,

Vừa rồi có một bạn hỏi rằng: quán chiếu là gì? Xin cho ví dụ để thực tập quán chiếu hằng ngày.

Xin cảm ơn bạn đã nêu lên một vấn đề thực hành Phật Pháp để làm đầu đề cho CCDC hôm nay.

Quán chiếu là nhìn thật sâu vào vấn đề gì đó, soi rọi lại trong Tâm của mình để hiểu nó từ bản thân mình, quán sát chung quanh mình, cụ thể chứ không phải nghiên cứu những danh từ trong sách vở. Và để từ đó có thể hiểu vấn đề sâu sắc hơn nhờ tiếp cận, phân tích, chứng nghiệm. Xin lấy một ví dụ: chúng ta thường nghe nói Sân là do tham, tham mà không thỏa mãn thì nổi sân v.v… Thế nhưng không chỉ vì tham thôi đâu, có khi vì thương nữa, có phải không? _Khi chúng ta thương ai đó mà không được đáp lại thì chúng ta giận, vậy giận còn sinh khởi do thương mà không được thưong lại. Giận cũng khởi lên theo với nghi ngờ: nghi ngờ một điều gì đó thì khi tiếp xúc, cơn giận cũng xuất hiện. Nói một cách tổng quát, cơn giận có thể xuất hiện bất cứ ở đâu và khi nào mà ta có chấp ngã và chấp pháp.

Chấp ngã là cho rằng cái gì liên quan đến “ta” và “của ta” mới là quan trọng và ưu việt: nhận thức của ta, kiến thức của ta, danh dự của ta, nhân cách của ta v.v.. “ta” là cái rốn của vũ trụ! Chấp ngã là quên mất rằng “ta” với mọi người không có gì khác nhau cả, chỉ là sự kết hợp của 5 uẩn mà thôi! Cái ta càng lớn thì càng dễ nổi giận.

Chấp pháp là cho rằng các pháp là có thật, từ đó dẫn đến sai lầm. Ví dụ khư khư cho rằng phương pháp ta đang sống, đang theo .. là pháp tốt nhất, pháp của người kia là thấp kém, pháp mà Thầy của ta dạy là hay nhất, pháp của Thầy người kia dạy là tào lao v..v.. từ đó sinh ra tranh cãi, giận dữ, thù oán v.v.. Cho nên giận dữ cũng khởi sinh từ ngã mạn, tự cao tự đại, si mê và lầm lạc! Chữ “pháp” trong Phật giáo không chỉ có nghĩa là pháp môn hay Phật Pháp mà tất cả mọi sự vật hiện tượng trong đời đều là “pháp”; ví dụ cái bàn, cái ghế, sự thông minh, học vấn, sự giận dữ, tình thương v.v.. đều là các pháp trong thế gian.

Quá trình tư duy, phân tích, tổng hợp, dựa vào kinh nghiệm bản thân, cũng như quan sát chung quanh mình .. như vậy gọi là quán chiếu.

Chúng ta tiếp tục quán chiếu: giận dữ thường đưa đến hung hăng, mất bình tĩnh, nói ra những điều mà sau này có thể phải hối hận cả đời! Như vậy giận dữ là bất thiện, vì giận dữ có thể làm cho bản thân chúng ta, gia đình chúng ta mất hạnh phúc, xã hội loạn lạc và chiến tranh thế giới có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu các lãnh tụ nổi giận. Có người vì giận dữ mà giết người, lại cũng có người vì giận dữ mà giết mình (tự tử). Quán chiếu như vậy, chúng ta hiểu rõ lý do tại sao Kinh nói “khi một niệm sân nỗi lên thì đốt cháy cả rừng công đức” hay “một niệm sân khởi lên trong Tâm là mở ra trăm ngàn cửa ngõ địa ngục” hay “Sân là nguồn gốc của mọi tội lỗi, phiền não, khổ đau” v..v..

Suy rộng ra: Các pháp bất thiện đều xuất phát từ chấp ngã cho nên có thể nói rằng những lời nói, ý nghĩ và việc làm vì “cái tôi” hay “cái của tôi” là bất thiện. Chúng ta hãy quán chiếu thật sâu để thấy được điều đó và để lựa chọn những lời nói, ý nghĩ và việc làm THIỆN mà thôi. Quán chiếu bao giờ cũng đi kèm với chánh niệm, tỉnh thức. Không có chánh niệm chúng ta không thể quán sát bất cứ vấn đề gì.

Thân kính chúc Anh Chị Em đầy đủ sức khỏe và an lạc để luôn sống trong chánh niệm, biết thân này là giả, tâm này vô thường, vạn vật cũng vô thường …. như xuân đến xuân đi, hè qua đông tới vậy… để đừng chấp chặt bám víu vào bất cứ gì, để có AN LẠC.

Trân trọng,
BBT